Hipotalamo-hipofizno-tiroidna osovina

Na štitastu žlezdu utiču hormonski proizvodi koji se proizvode u dva druga organa i krvnom strujom dospevaju do nje.
1. Hipofiza, smeštena u koštanom udubljenju na bazi mozga koje se naziva tursko sedlo, stvara tirostimulišući hormon, tirotropin, TSH
2. Hipotalamus, vrlo mali deo mozga i to njegovog dela koji se naziva diencefalon, smešten ispod brežuljka, talamusa, a iznad hipofize sa kojom je povezan krvnom mrežom, stvara hormon koji stimuliše sekreciju tirostimulišućeg hormona i naziva se hormon koji oslobađa TSH, tiroliberin, skraćeno TRH.

Hipofizu kontroliše deo mozga koji je smešten iznad nje i u čijem se delu koji se naziva hipotalamus (podbrežje) i u kome se integrišu signali koji dolaze u centralni nervni sistem. Ako signali pokazu da je potrebna veća količina tiroidnih hormona u hipotalamusu se stvara hormon koji oslobađa TSH (zato se naziva TSH oslobađajući hormon, engl. thyrotropin releasniog hormone, TRH) ) koji dospeva do hipofize i izaziva pojačano lučenje TSH. U hipotalamusu se reguliše “termostat” kojim se ostvaruje proizvodnja telesne toplote. Pošto su tiroidni hormoni osnovni činioci termogeneze koju ostvaruju stimulacijom metaboličkih procesa, neophodno je da i hipotalamus učestvuje u regulaciji njihove sekrecije. Hipotalamus primećuje kada je nivo tiroidnih hormona u cirkulaciji smanjen i luči TRH koji stimuliše hipofizu da stvara i izlučuje TSH. Tirotropin, TSH, stimuliše tiroidne epitelne, folikulske ćelije da sintetišu tiroidne hormone i da ih preko koloida dalje usmeravaju u krvotok. Porast koncentracije tiroidinih hormona u krvi koji posle toga nastaje signalizira hipotalamusu i hipofizi da smanje proizvodnju stimulatora zbog čega se smanjuje i proizvodnja tiroidnih hormona u tiroidnoj žlezdi. Ovaj mehanizam je poznat kao mehanizam negativne povratne sprege i spada među najvažnije biološke sisteme koji održavaju ravnotežu unutrašnje sredine ili homeostazu. Sva tri činioca povratne veze (isti mehanizam funkcioniše i u mnogim drugim organima i sistemima) u ovom slučaju nazivaju se zajedničkim imenom hipotalamo- hipofizno- tiroidna osovina.

U zdravih osoba, hipotalamo- hipofizno- tiroidna osovina održava proizvodnju tiroidnih hormona u potrebnom obimu i omogućava tiroidnoj žlezdi da reaguje prema potrebama organizma. Suprotno uobičajenom shvatanju, nema naglih promena u tiroidnoj funkciji. Poluživot njenog glavnog proizvoda, tiroksina, u krvi je preko 5 dana tako da je potrebno da prođe dosta vremena da bi se ispoljile fluktuacije u proizvodnji tiroidnih hormona.